Alttaki resim bir V8 motorunda yakıt girişini ve egsozdan çıkışı göstermektedir. Aynı zamanda egzantrik zincirinin (krank tarafından çevrilen) süpapları açma işini gören egzantrik milini döndürdüğünü de izlenebilir. Yakıt silindirin içine emme manifoldundan girmektedir. Bujilerin sağladığı kıvılcımla yanma odasında pistonlar aşağı doğru itilir (aşağıdaki animasyonda bunu izleyebilirsiniz)
Krankın dönüşü ise pistonları yukarı doğru kaldırır ve bu sırada egzoz dışarı atılır.
Motorun Yağlama Sistemi Yağ pompası kartelden (resimde alttaki içi siyaha boyalı kısım) yağı çeker ve filtreden geçirip krankın içindeki yağ kanallarından yataklarıda yağlayarak iteceklerde, supaplarda, piston ve segmanlarda yağlama sağlayarak tekrar kartele dönerek bir turu tamamlamış olur.
Pistonlar, Segmanlar ve Pimler Piston yakıttaki potansiyel enerjiyi krankı çeviren kinetik enerji haline getirir. Piston motor silindirinde aşağı yukarı hareket eden silindir şeklinde içi oyuk bir parçadır. Etrafında (yukardaki animasyondada gördüğünüz gibi) segmanların bulunduğu kanalllar vardır. Pistonlar silindire kolayca girecek şekilde tasarlanmıştır. Bu sıkı ve tam geçmeyi segmanlar sağlarlar.
Pistona işini yapması için 4 hareket gereklidir (ikisi yukarı ikisi aşağı). Birincisi emme hareketidir. Bu aşağı doğru bir hareket olup silindiri yakıt ve hava karışımı ile doldurur. İkincisi yukarı doğru olup karışımı sıkıştırmaya yarar. Piston silindirin içinde gelebileceği maksimum yüksekliğe gelmeden bujiler kıvılcımla yakıtı ateşler. Bu pistonun üçüncü hareketini aşağı doğru yapmasına sebep olur. Üçüncüye yanma hareketide denir. Dördüncü vede egzos hareketinde yanmış gazlar egzos sistemi ile dışarı atılır.
Pimler pistonu piston kollarına bağlar. Piston kolu pistonun içindeki oyuktan yukarı doğru gelir. Her iki taraftaki ve piston kolunun üzerindeki deliklere oturan pimler aradaki bağlantıyı sağlar.
Pistonlar hafif ve ısıyı iyi geçirdidkleri için aluminyumdan yapılmıştır. Pistonların çeşitli fonksiyonları vardır. Öncelikle patlamanın sağladığı kuvveti kranka aktarırlar, böylece krankın dönmesi sağlanmış olur. Pistonlar ayrıca hareketli bir sıkıştırıcı vazifesi görürken patlamayı silindirin içinde tutarlar. Ayrıca piston kolunun küçük kenarı için rulman gibi çalışır. En zor iş ise patlamadan doğan ısıdan kurtulup başka yere gitmesini sağlamaktır.
Pistonun başı yada tacı (animasyonda yukarı bakan yüzey) patlayıcı kuvvetle karşı karşıya kalan kısımdır. Düz, içbükey, dışbükey yada turbulansı ilerletmek üzere veya patlamayı kontrol için herhangi bir şekilde olabilir.
Eksantrik Kayışı/Zinciri Otomobil motoru metal bir egzantrik zinciri veya esnek kanallı bir kayış (triger kayışı) ile egzantrik miline bağlanır. Bu zincir veya kayışla süpapların açılış ve kapanışı "zamanlanır". Egzantrik mili krankın her iki dönüşünde bir kere döner.
Silindir Kapağı Silindir kapağı motorun silindirleri örten metal parçasıdır. Motor bloğunun üstüne cıvata ile bağlanır, yanma odalarını, su kanallarını ve supapları (OHV Motorlarda) bulundurur. Silindir kapak contası kapak-blok bağlantısındaki kanalların ve silindirlerin yağ ve su sızdırmamasına yarar.
İtici Çubuklar İtici çubuklar egzantrik milinden aldığı hareketi piyanolara verir. İçlerinden pompalanan yağ supapları ve piyanoları yağlar.
Volan Dişlisi Volan dişlisi kranka bağlı büyükçe bir dişlidir, aynı zamanda debriyajın bir yüzünüde oluşturur.
Krank Krank, pistonların karşılıklı hareketini bir eksen etrafında dönen harekete çevirir. Aynı bir bisikletin pedalları gibi. Krank genelde çelik döküm veya demirden yapılmıştır. Pistonlara piston koluyla bağlanır.
Anayataklar Krank anayataklar sayesinde bloğun içinde ki yerine oturur. Silindir sayısından bir fazla anayatak olmalıdır. Anayataklar krankın duruşunu destekledikleri gibi ileri-geri hareketinide "gezici ay"lar sayesinde kontrol eder.
Piston Kolları (Biyeller) Piston kolları pistonları kranka bağlar. Üst kısmında psiton piminin geçmesi için bir delik vardır alt kısım (büyük olan) ise kranka bağlanır. Genelde Çelik döküm veya aluminyumdan imal edilmiştirler.
Kol Yatakları Piston kollarının alt (kranka bağlanan) kısımları içinde krankla piston kolunun arasında bir tür rulman vazifesi görürler.
Yağ Pompası Yağ pompası basınçlandırılmış yağı motorun çeşitli kısımlarına gönderir. Dişli ve dönen pompalar en çok bilinen örnekleridir. Dişli pompa, egzantrik mili tarafından yönetilen iki dişliden oluşur. Dişliler aynı ölçüde ve yağ pompasına sıkıca geçmiş halde bulunurlar. Dönen pompalar ise egzantrik mili tarafından çalıştırılar.
Piston Hareketi Pistonlar aynı bisiklet pedalını çeviren bacaklar gibidirler. Bacaklarınızı piston gibi düşünün, pedalların üzerinde aşağı yukarı gider gelirler. Pedallar ise piston kolları gibidirler, bacaklarınıza "bağlanmıştır". Pedallar ise tekerleri döndüren bisiklet krankına bağlıdırlar. Otomobilin bulunmasında bisikletin rolü çok büyük olmuştur, hatta Henry Ford'un ilk otomobilini "Quadrisiklet" (dört tekerlekli bisiklet) diye adlandırmışlardır.
Silindir Silindir, bloğun içinde pistonu içine alan yuvarlak deliktir. Hava yada su soğutmalı bütün otomobil motorları, iki veya dört zamanlı olması farketmeden, birden fazla silindire sahiptir. Bu çok sayıdaki silindir V tipi motorlar haricinde düz olarak sıralanmıştır. Özel amaçlı, örneğin havacılıkta kullanılan motorlar ise başka şekillerde sıralanmış olabilir. Dört silindirli ilk otomobil 1907 model Buick olmuştur.
Yağ Contaları - Keçeleri Yağ contaları kauçuk ve metal karışımlı maddelerdir. Genelde şaftların uç kısımlarında olurlar. Motor, şanzıman yağlarıi direksiyon hidroliklerinin sızmasını önlerler. Şaftların etrafında sıkıca durup sızıntıya meydan vermedikleri gibi esnek olarakda tasarlanmışlardır. Yağ keçeleri sızıntıların ana sebepleridir ve çok ucuz bir fiyata değiştirilir. Ama bazı keçeleri değiştirmek çok güç olabilir, bunun sonucunda işçilik ücretleri daha farklıdır.
Yağ Kontrol Çubuğu Yağ kontrol çubuğu, motor yağı seviyesini kontrola yarayan metal bir çubuktur. Yağ çubuğu kartere kadar uzanan bir borunun içindedir. Çekip üzerindeki işaretlerden yağın ne kadar eksik olduğunu görebilirsiniz, Eğer yerine takmayı unutursanız, yağ çubuğu borusundan içerdeki yağın bir kısmı dışarı atılabilir.
Yağ Filtresi
Yağ filtresi motorun yağlama sistemine bağlı olup kir ve aşındırıcı maddeleri motor yağından ayırır. Ama motor yağını sulandıran benzin veya asitler gibi şeyleri ayırma özelliği yoktur.
Modern otomobiller "atom tipi" filtreler kullanır. Bu filtrelerde tüm motor yağı yataklara gelmeden filtrelenir. Eğer filtre tıkanırsa, bypass supabı yatakların yağlanmasını sağlar. En yaygın bir diğer örnekte "eleman tipi" filtrelerdir.
Yağ Kanalları Motorun içerisinde yağı hareketli parçalara iletmek için çeşitli kanallar vardır. Bu kanallar yağı her yere aynı basınçla iletmek üzere tasarlanmıştır. Eğer kanallar tıkalıysa etkilenen parçalar kilitlenir. Öncelikle yağsız kalan parçalar sonrada tüm motor bundan hasar görür.
Yağ kanalları motorun bağlantı elemanları arasına matkapla akıllıca oyulmuşlardır. Bu sayede pistonlar gibi çok hareketli parçalara yeterli yağlanma sağlanmıştır. Yağ pompasından başlayarak sistemin bütün ana parçalarında kanallar vardır. Piston ve kollarında ise kanallar tasarımları gereği krank ve kollar bir hizaya geldiğinde delikler açılır ve yağlama yapılır.
Yağ Karteri Krankın altında motorun can suyu olan yağı taşıyan "karter" bulunur. Genelde ince çelikten yapılan bu parça krankın etrafından akan yağları toplar. En derin bölmesinde ise yağ pompası bulunur. En alt noktasında ise yağ süzme deliği vardır. Motor yağı değiştirilirken bu delikten dışarı süzdürülür. Delik ve deliğin tapası mıknatıslı olup, yağın içindeki küçük metal parçalarını toplamaya yarar.
kaynak : gazi unv..
